Cách ứng phó với chứng mày đay
Làm sao phát hiện bệnh?
Mày đay (hay còn gọi là mề đay) là một trong những bệnh ngoài da phổ biến. Đây là một phản ứng cấp hoặc mạn tính của mao mạch do dị ứng gây phù ở da hoặc niêm mạc. Biểu hiện của bệnh là các dát đỏ, sẩn phù xuất hiện nhanh và cũng mất đi nhanh, thường không để lại dấu vết gì trên da.
Thương tổn cơ bản là một sẩn phù màu hồng hoặc đỏ ranh giới rõ, gồ cao hơn mặt da, ở giữa, đôi khi màu trắng nhạt. Kích thước, số lượng tiến triển của sẩn phù thay đổi tùy từng trường hợp. Người bệnh thường ngứa dữ dội, càng gãi, càng ngứa, càng nổi thêm sẩn mới. Sẩn nổi đột ngột rầm rộ thành đám, dần dần nhẹ bớt, khi lặn không để lại di chứng trên da, tùy theo thời gian tiến triển có thể chia thành:
Cơn mày đay cấp: Bắt đầu đột ngột ở bất kỳ vùng da nào trên cơ thể, biểu hiện chủ yếu bằng ban sẩn phù nề, ngứa dữ dội. Đặc biệt có thể nổi phỏng nước giống như trong ban đỏ đa dạng, bắt đầu rầm rộ nhưng chỉ thoáng qua vài giờ, vài ngày thì lặn không để lại dấu vết song bệnh rất hay tái phát. Cơn mày đay cấp có thể kèm theo triệu chứng sốt cao, nôn mửa, đau quặn bụng...
Biểu hiện chủ yếu của mày đay là ban sần phù nề.
Mày đay mạn kéo dài trên 6 tuần:Không kể bắt đầu rầm rộ hay kín đáo, tiến triển thất thường, có khi nổi gần như hàng ngày làm cho bệnh nhân rất khó chịu, có khi cao hơn cách quãng nhiều ngày, giữa các cơn chỉ có một ít sẩn phù kín đáo. Do ngứa dai dẳng, trên da thường có tổn thương do gãi, cộm, liken hóa.
Ngoài ra, mày đay còn có những thương tổn khác như: Phù mạch (phù Quincke), sẩn nhỏ, sẩn mụn nước hoặc xuất huyết, mày đay ở đường tiêu hóa...
Nhiều bệnh nhân bị mày đay có thể bị sưng lưỡi, phù nề thanh quản gây khó thở khi gặp thời tiết lạnh, thậm chí chỉ sử dụng nước đá lạnh, một số trường hợp nguy hiểm khác có thể gây khó thở, suy hô hấp, sốc phản vệ và tử vong.
Điều trị có khó?
Tốt nhất là loại bỏ được các yếu tố nghi ngờ gây bệnh vì thuốc chống dị ứng chỉ giải quyết được triệu chứng tạm thời. Muốn điều trị hiệu quả thì phải tìm được nguyên nhân gây bệnh và loại bỏ các nguyên nhân đó. Không tự động dùng thuốc ngoài hướng dẫn của thầy thuốc chuyên khoa. Nên tránh các chất kích thích như gia vị, rượu, trà, cà phê, thuốc lá...
Có thể sử dụng thuốc kháng histamine với tác dụng chống ngứa, chống dị ứng (loratadine, cetirizine, levocetirizine, fexofenadine...). Với thuốc corticoid (dạng uống hoặc tiêm), chỉ nên dùng trong điều trị mày đay cấp, nặng kèm theo các triệu chứng toàn thân như phù thanh quản, viêm mạch, mày đay do chèn ép không đáp ứng với các thuốc kháng histamin thông thường. Với tổn thương da, có thể bôi bột talc. Tránh dùng thuốc mỡ kháng histamin thoa vì dễ gây viêm da dị ứng. Mỡ corticoid ít hiệu quả, ngược lại còn gây tác dụng phụ như teo da, tăng giảm sắc tố da...
Cơn mày đay cấp có thể kèm theo triệu chứng sốt cao, nôn mửa, đau quặn bụng.
Có thể phòng ngừa bệnh mày đay?
Để phòng tránh bệnh, cần lưu ý tránh tiếp xúc với yếu tố lạnh trực tiếp, giữ ấm cơ thể, tránh không để da tiếp xúc với sự thay đổi đột ngột của nhiệt độ môi trường... Hạn chế ra lạnh quá sớm để giảm bớt các đợt tái phát bệnh. Tránh uống nước đá và thức ăn lạnh như kem có thể gây khó thở và có thể tử vong do phù nề thanh quản.
Khi xuất hiện triệu chứng, bệnh nhân nên đến khám bác sĩ để được tư vấn phòng tránh, xử lý kịp thời.
BS. Nguyễn Hữu Trường